مقدمه
يکي از ويژگيهاي ذاتي ما انسانها اين است که مسائلي را که درکشان برايمان مشکل است و يا به آنها علاقه اي نداريم مهم نمي شماريم و سعي مي کنيم آنها را از ذهنمان بيرون کنيم . اما نقش ذهن در کوهنوردي را نمي توان بخاطر داشتن يک همچنين خصوصيتي ناديده گرفت. ممکن است براي خيلي از ما قابل قبول نباشد که کوهنوردي يک ورزش روان شناختي است احتمالا" تا حالا براي شما پيش آمده که شنيده باشيد يکي مي گه " اوه فلاني واقعا " قويست و از تکنيک بالايي برخوردار است اما وقتي که يک طناب رو به خودش مي بنده و مخاد صعود کنه از نظر روحي بهم مي ريزه . اما تا حالا چند نفر را ديده ايد که توانسته باشند پاسخها يا راه حلهايي براي مشکلات اينچنيني بيابند . علي رغم نقش تعيين کننده و بي چون و چراي آمادگي ذهني در کوهنوردي هنوز کوهنوردان اندکي هستند که آمادگي ذهني را بصورت نظام مند تمرين مي کنند .
تحقيقاتي که در دنيا در مورد روند کلي ورزش قهرماني انجام شده به اين نتيجه رسيده است که تمرين تکنيکهاي آمادگي ذهني تنها صفت ويژه اي است که قهرمانان جهان را از رقباي ناکامشان جدا مي سازد .
البته واقع بينانه نيست که ورزش کوهنوردي را در زمينه استفاده از تکنيکهاي آمادگي ذهني عقب مانده بناميم چرا که در دهه اخير موارد زيادي چه در زمينه صعودهاي ورزشي يا کوهنوردي سنتي در رابطه با کوهنورداني که تکنيکهاي آموزشي ذهني را با عنوان يک مزيت بزرگ مورد بهره برداري قرار داده اند شنيده ايم .
آمادگي ذهني و هماهنگي
شما پس از يک روز کاري سخت و پراسترس ارتباطاتتان را با دنياي کاريتان قطع کرده سوار اتوموبيلتان مي شويد وارد ترافيک مي شويد و با عبور از شلوغي شهر به پاي ديواره اي در نزديکي شهرتان مي رسيد و قبل از اينکه به چيزي فکر کنيد شروع به بولدر مي کنيد و يا حتي بدتر پس از يک دو ساعت رانندگي به پاي ديواره اي دور از شهرتان مي رسيد. اما در حين صعود علاوه بر اين خستگيها، مشکلات خانواده ، قسطهاي پرداخت نشده و يا مشکلاتي بزرگتر در ذهنتان رژه مي رود با اين همه مشکلات و درگيريهاي ذهني چطور مي توانيد انتظار داشته باشيد که صعود خوبي هم داشته باشيد . ممکن است که درجه صعودتان به 5،9 يا حتي 5،10 هم ارتقاء يابد اما براي ارتقاء به سطوح بالاتر و انجام يک صعود خوب بايد ذهنتان با شرايط سازگار شود و مشکلات جانبي را از ذهنتان دور کنيد تا تمرکزتان را به هم نريزد و تمام نگراني ها را ايزوله کنيد و فقط به يک چيز بيانديشيد و آن هم انجام يک صعود موفق باشد . اما اين مهم به گفتن آسان است و تا عمل فرسنگهاست .
" به عمل کار برآيد به سخنداني نيست "
متقاعد کردن کوهنوردان براي گرم کردن فيزيکي به اندازه کافي سخت است چه برسد به اينکه از آنها بخواهيم که خود را از لحاظ ذهني گرم کند . شايد بهتر باشد که کوهنوردان خودشان به اين نتیجه برسند که عملکردشان با نداشتن آمادگي ذهني تضعيف مي شود وبدون داشتن يک ذهن آماده نمي توانند به آن عملکردي که انتظارش را دارند برسند .
گدشته از همه اينها بيشترما به اين نتيجه مي رسيم که ضعف عملکرمان را به گردن شرايط ، کمبود استراحت و يا کمبود خواب ناشی از شب زنده داريهايمان بياندازيم که اینها بیشتر بهانه جوئی است و باید بدنبال عوامل دیگر هم گشت.
ورزشکاران جدي, گرم کردن فيزيکي وذهني را بعنوان يک روال عادي درتمريناتشان انجام مي دهند .
گرم کردن ذهني باعث تمرکز تواناييها مي شود و بخش عاطفي انسان همتراز با آمادگي ذهني است .
چگونه آماده سازي کنيم
ممکن است که ما ناحيه مشخصي را براي فعاليت سنگنورديمان انتخاب کنيم و اين ناحيه نياز به يک سري فعاليتها براي آماده سازي آن بعنوان يک محل تمرين مناسب داشته باشد.
1- آماده سازي مکاني که شما کار مي کنيد .
موارد بي شماري وجود دارد که در صخره ، ديواره يا ميادين رقابتي مي تواند حواس شما را پرت کند يا باعث ايجاد تفکرات يا احساسات منفي در شما شود که اين موارد براي عملکرد شما زيانبخش است . مواردي از قبيل اوضاع جوي ، تماشاچيان مزاحم يا هم نوردان غرغروو....
با آموزش مناسب شما مي توانيد به همان سادگي که مي توانيد مهارتهاي فيزيکي را ياد بگيريد روشهای پيشگيرانه مناسبي را در مقابل اين عوامل پرت کننده حواس در بکار بگیرید . راهش اين است که عوامل پرتي حواس را طي فرآيند آماده سازي و آموزش شبيه سازي کنيد و سپس با بکارگيري آنها درفرآيند گرم کردن بتوانيد کسب توانايي هايتان را تقويت نموده و از عهده اين عوامل برآييد .
مربيان المپيک روسيه ورزشکارانتان را وادار به آموزش از طريق گوش دادن به نوارهاي از پيش ضبط شده از صداهاي مربوط به يک گروه در اواخر دهه 80 مي کردند- زمانيکه در غرب چنين شيوه اي مرسوم نبود . در حال حاضر من طرفدار اين شيوه يعني گوش کردن به يک والکمن و شنيدن صداها و فريادهاي واقعي مثل " از پايين رد شو " يا " اشکال نداره من از طناب تو استفاده کنم ؟ " براي عادت کردن به شرايط واقعي نيستم اما بنظر ميرسد که صرف چند لحظه براي کسب توانايي دست و پنجه نرم کردن با عوامل حواس پرتي خالي از فائده نباشد . مهم اين است که نگران اين عوامل باشيم .
2- بدن ، فکر واحساسات
افکار و احساسات شما طي يک برنامه روزانه بطور فاحشي متفاوت است ولي هنوز ما انتظار داريم که قادر باشيم با تمرکز ذهني کافي و شيوه هاي توام با آرامش روحي و فيزيکي کوهنوردي کنيم . اما واقعيت اين است که ما بيشتروقتمان را صرف فکر کردن درباره نحوه کوهنوردي مي کنيم و در بيشتر زمان کوهنوردي در مورد گامهاي بعدي مي انديشيم مضمون اين موضوع اين است که خيلي مشکل است که درک کنيم که اگر در بهترين زمان ممکن يعني قبل از شروع کار بخوبي نيانديشيم طبيعي است که حين صعود توجه ما جاي ديگر باشد و نتوانيم تمرکز کنيم بدين معنا که براي متمرکز شدن حواس مي بايست بياموزيم که چگونه تمرکز کنيم . اينجاست که آموزشهاي تلقين وارد عمل مي شود .
يک وضعيت فکري فيزيکي مرتبط بسيار مهم که به آساني قابل فراگيري است موجود مي باشد . از آنجائيکه ما با احساس زمان حال آرام نمي گيريم سعي مي کنيم که افکارمان را به عقب و جلو پراکنده کنيم . اما اين احساس شخصي و شرايط زماني و مکاني است که ما را قادر ميسازد که بر احساساتمان متمرکز شويم و به وضعيتي از يک آرامش عميق برسيم . کتابهاي زيادي در مورد تلقين و تکنيکهاي جسم و روح شرقي موجود است که شالوده تمامي آنها را مي توان در يک جمله بيان کرد : مکاني آرام را بيابيد ، بنشينيد ، چشمانتان را ببنديد ،آرام باشيد ،نقش عميق بکشيد و سعي کنيد تجربه کنيد " . اين شروع خوبي است و حتي اگر هيچ کاري انجام ندهيد باز هم تاثيرات خوبي را به جاي مي گذارد . در ارتباط با سازش با محيط مي توان زمان بسيار با ارزشي را براي دور کردن احساسات ناخوشايند که گاهي ظاهر مي شود بکار برد . تا زماني که به جسمي فعال و ذهني خالي از نگراني که فعاليتهاي خاص و تخصصي را بتواند انجام دهد برسيم .
تکنيکهاي جعبه سياه
تکنيک جعبه سياه روشي مرسوم براي گمانه زني در مورد عملکرد شما در حين کوهنوردي است که بدون ارتباط به ساير جنبه هاي زندگي شما بکار مي رود و کاربرد آن زماني است که شما واقعا در حال صعود مي باشيد اين تکنيک به بخشي از شما مي پردازد که واقعا مي خواهد صعود را انجام دهد و نيازهاي آن بخش بعد از اينکه صعود به اتمام رسيد بر آورده مي شود .
تمرينات بايد در يک وضعيت ثابت با آرامش کامل و چشماني بسته انجام گيرد تصور کنيد يک تکه کاغذ و قلم داريد و مي خواهيد هر آنچه را که فکر شما را مشوش و نگران مي سازد در فکرتان بنويسيد. اگر براي هر مشکل راه حلي داريد آنرا نيز بنويسيد اگر هم نه ، نگران نباشيد. حالا يک جعبه را تصور کنيد که در پشت سر شماست و شما بايد به سمت آن برگرديد کاغذي را که عوامل تشويش ذهن را درآن نوشتيد را در آن جعبه بگذاريد و درب آنرا بسته و به سمت ميز برگرديد . حالا ديگر مي توانيد چشمانتان را باز کنيد اما بسيار مهم است که پس از صعود به جعبه برگشته و درب آن را باز کنيد . البته با چشمان بسته که بتوانيد نگرانيهايتان را مجدد شناسائي کنيد.
البته عده اي از تکنيکها ممکن است ديگر مرتبط بنظر نيايد اما مهم اين است که شما اجازه دهيد آن قسمت از ذهنتان را كه به آن قول توجه داده ايد ارضاء کنيد . با گذشت زمان و صبر شما توانايي و اعتماد لازم براي تکيه به اين جعبه بعنوان يک نماد امنيت براي حفظ نگرانيهايتان در طول هر صعود را ايجاد و تقويت مي کنيد .
مثال : عوامل جعبه سياه
داخلي خارجي نامرتبط با صعود
آسيب شرايط کار
عدم استراحت فشارگروهي ارتباط
پوست بد آشفتگي اجتماع
آماده سازي ضعيف سستي مالي
3- هماهنگي با افراد و تجهيزاتي که همراه شما هستند .
بيشتر صعود کنندگان بر اين باورند که افرادي را که بعنوان همنورد انتخاب مي کنند حداقل تاثير غيرمستقيمي بر وضعيت فکري و روحي آنها هنگام صعود دارند. گروهي ديگر اظهارميکنند که افراد خاصي وجوددارند که صعود کردن با آنها آسان نيست چه آنهائي که از نظر رواني پر شور و مثبتند و يا آنهائي که بسيار منفي نگرو بدبينند .
در نقطه مقابل تعدادي از کوهنوردان اظهار مي دارند که آنها مي توانند با افراد خاصي مخصوصاً اگر شخص ، فرد برجسته اي باشد همراهي کنند . اما مشکل اين جاست که ما حق انتخاب بسار کمي رادر انتخاب همراه داريم . من شخصا تجربه يک سقوط وحشتناک را درنتيجه صعود با يکي از دوستان صميمي ام که واقعا از حساسيت کار آگاه نبود را دارم . عده اي در هنگام صعود در مسيرهاي دشوار و شيبهاي تند توجه لازم را از خود نشان نمي دهند و شما بايد خيلي خوش شانس باشيد که صعود را باکسي تجربه کنيد که در هنگام عمليات بسيار محتاط و مراقب باشد و در طول صعود تمرينات هماهنگي خوبي را باشما براي بالابردن اعتماد دو طرفه انجام دهد . در غير اينصورت بسيار آرام سعي کنيد با همنورد خود اختلافات را بررسي و رفع کنيد و اگر در آن زمان موفق نشديد و ضرورت نيز ايجاب مي کرد, مي توانيد تکنيک جعبه سياه را براي دفع اين اختلالات که در واقع مي تواند براي شما خطرساز باشد بکار ببريد .
4- هدف شما
چرا شما روي اين صخره فعاليت مي کنيد و شمابه اين منطقه مي آيد که چکار کنيد ؟ پاسخ خيلي واضح به نظر مي رسد اما غير از اين نيست که شما شخصي هستيد که کوچکترين جزئيات هدفتان براي صعود هر بخش از ديواره يا صخره را جمع آوري مي کنيد . اما اهدافتان ممکن است به آن روشني که تصور مي کرديد نباشد . من فقط در مورد فکرکردن صحبت نمي کنم " من ميخواهم براي صعود آن صخره يا ديواره تلاش کنم " . شما بايد اول بگوئيد " من قصد دارم آن مسير يا مسئله را به انجام برسانم " پس از اين شما نياز داريد که استراتژي ها را مرور کنيد و فاکتورهايي را که شما را قادر مي سازند که به هدفتان نائل شويد تقويت کنيد . با توجه به آموزشهاي قبلي و تجربه هاي صعود هاي مشابه.در اين مرحله است که تمرينات تصوير سازي ذهني وارد عمل مي شود.
5- هماهنگي (آمادگي) براي هيجان کوهنورد
بنظر مي رسد که خيلي از کوهنوردان نمي دانند که به محض شروع کوهنوردي شان اين مهارتهاي آنهاست که به کارشان مي آيد. اگر قبل از شروع کوهنوردي ذهن شما جاي ديگري بوده است ابتدا به بعضي از تمرينات تصويرسازي ذهني بپردازيد تا به شما کمک کند که دوباره احساس کوهنوردي را درک کنيد. توزيع وزن را بين دستانتان را در پاها ، تعادل و جريان حرکت ، ترکيب سنگ ، اصطکاک آنها ، و بکارگيري تجهيزات ، حمايت کردن و برقراردادن ابزارها و مانند آن را تصويرسازي کنيد.
خلاصه
وقتي شما بند کفشتان را محکم مي کنيد وقصد صعود مي کنيد بندرت ممکن است اين ايده را بپذيريد که ابتدا بنشينيد و براي ده يا 15 دقيقه قبل از تمرين کاري را انجام ندهيد.
ذهن انسان بطور ذاتي تمايل دارد که بدن را به جلو براند بدون اينکه به آن زمان کافي براي توقف ، تفکر و يا آماده سازي را بدهد. تحقيقات وسيع و طاقت فرسائي انجام گرفته است که نتيجه آنها بکارگيري الگوهاي فکري و آماده سازي ذهن بر اساس يک شيوه نظامند و مطابق اصول و معيارهاي صحيح بجاي دنباله روي صرف از غرایض است.
به ياد داشته باشيد که بيشتر تمرينات آماده سازي که در اين مقاله شرح داده شد مي توانند با گرم کردن فيزيکي شما ترکيب شوند. براي مثال با حرکت کششي که شما براي گرم کردن قبل از تمرينات انجام مي دهيد . اگر چه برخي ديگر از اين تمرينات بايد در يک جاي آرام و در حالت نشسته انجام گيرد.
من شخصا" تضمين مي كنم كه اگر شما تابحال هيچكدام از اين تمرينات را انجام نداده ايد انجام اين تمرينات ميتواند تغييرات مهم و عمده اي در وضعيت جسمي و روحي شما ايجاد كند.
منبع:
مجموعه مقالات High Climbing Coaching نوشته Neil Gresham's
ترجمه و تالیف : مهدی فرهادی
عالی بود. خوشحالم که همیشه مطالب جذاب و جدیدی را اینجا برای یاد گرفتن پیدا می کنم.
پاسخحذفهمچنان ادامه بده ........